17 maart 2023
In het jaar 2000 reisde ik zes weken door Europa in de
Literatuurexpres, een trein die honderd schrijvers uit
alle Europese taalgebieden vervoerde. Allemaal
hadden we veel respect voor de bekendste deelnemer,
Dubravka Ugresic uit voormalig Joegoslavië. Zij was de
koningin van de trein, iedereen keek tegen haar op.
Later bleek dat terecht: bij de kanshebbers voor de
Nobelprijs voor de Literatuur stond ze de afgelopen
jaren onveranderlijk tussen de eerste twintig.
Ik ben bevriend geraakt met deze bijzondere
persoonlijkheid, een geboren verhalenverteller met
gevoel voor het absurde. Ze woonde in Amsterdam,
regelmatig zaten we bij haar thuis aan tafel. Samen
hebben we allerlei uitstapjes gemaakt, op deze foto uit
2021 zijn we op Pampus. Gaandeweg heb ik veel van
haar geleerd, niet alleen door haar kosmopolitische
inslag, ook door haar originele essays en romans, die
altijd een toets van humor behielden.
Vandaag is Dubravka Ugresic in Amsterdam overleden.
Ze werd omringd door haar vriendengroep, en ook
door familie die uit Zagreb was overgekomen. Zelf
werd ze uit die stad verstoten vanwege haar mening
over de desintegratie van Joegoslavië en de oorlog die
daaruit voortvloeide. Dat mensen beter vreedzaam
met elkaar in overleg kunnen gaan, illustreerde ze tot
haar laatste dag: rondom het ziekbed werd Engels,
Servo-Kroatisch, Nederlands, Russisch en zelfs even
Japans gesproken.