Koloniekak. Leven in een gevangenis- dorp De twintigste eeuw in Veenhuizen Stichting Het Drentse Boek. Eerste druk 2012, zevende druk 2023.

Koloniekak beschrijft het leven in de twintigste eeuw in de gevangeniskolonie Veenhuizen. Mariët Meester, die er op- groeide, schetst deze bijzondere gemeen- schap aan de hand van herinneringen van oud-inwoners. Veenhuizen was tot 1983 niet toegankelijk voor buitenstaanders; rondom stonden bordjes ‘Verboden toegang’. De bevolking bestond uit justitieambtenaren, die uit het hele land kwamen. Door mensen uit de omgeving werden zij ‘koloniekak’ genoemd, vanwege hun ambtenarenstatus en omdat ze geen Drents, maar Nederlands spraken.        Mariët Meester praatte met tientallen oud-Veenhuizers. Ze vertelden hoe overal de invloed van de gestichten aanwezig was: kinderen namen de boevenbus naar school, gewapende gestichtswachters hielden de tuinman in de gaten, en bij promotie hoorde een grotere woning. Leven en werk liepen op wonderlijke wijze door elkaar. In Veenhuizen had de bevol- king een unieke relatie met landlopers, criminelen en oorlogsdelinquenten. Krant Noorderbreedte - interview door Kees Willemen Het Parool - interview door Maartje de Gruyter Dagblad van het Noorden - René Otterloo n.a.v. de boekpresentatie in het Gevangenismuseum NRC-Handelsblad - 'Hollands Dagboek' door Mariët Meester Radio Radio 1, OVT, in gesprek met Jos Palm en Mathijs Deen RTV-Drenthe, korte radioreportage door Margriet Benak Radio 2, Spijkers met Koppen, in gesprek met Felix Meurders Uit recensies: Sinds 1823 herbergt het Drentse Veenhuizen drie gestichten. Eerst werden er wezen en vondelingen ondergebracht, later vooral daklozen en bedelaars die via het werk in het veen werden heropgevoed. Later werden de gestichten Rijkswerkinrichtingen voor mannen die 'verpleegden' werden genoemd. In de 20e eeuw ontwikkelden de gestichten zich tot gevangenissen met gedetineerden, waaronder oorlogsmisdadigers en Indië- deserteurs. Nog steeds telt Veenhuizen drie strafinrichtingen met in totaal zo'n duizend gevangenen. Naast de gevangenen huisvestte Veenhuizen tot 1983 uitsluitend justitie-ambtenaren en hun gezinnen, afkomstig uit het hele land. Vanwege de ambtenarenstatus en omdat ze geen Drents maar Nederlands spraken, werden ze door de mensen uit de omgeving 'koloniekak' genoemd. De auteur groeide op in Veenhuizen. Op basis van interviews met tientallen oud- bewoners reconstrueert ze scènes uit het leven in dit bijzondere besloten dorp. De lichtvoetige, zeer toegankelijke verteltrant maakt het tot een meeslepend en interessant boek voor een groot publiek. Drs. M.H. Langelaan, NBD|Biblion recensie (...) waar komt het voor dat bewoners van een dorp samen met gedetineerden de kerkdienst bezoeken? En kinderen naar school worden gebracht in de ’boevenbus’, waarmee de rest van de dag gevangenen worden vervoerd? Dat partijtjes voetbal gaan tussen teams uit de verschillende gestichten? En waar hebben huisvrouwen het gemakkelijker dan in Veenhuizen, waar gevangenen de zware klussen in en om het huis opknappen? Ze lappen ramen, behangen slaapkamers en onderhouden de moestuinen. Zo leven de bewoners van Veenhuizen decennialang samen met gedetineerden. (...) Tot 1983 mogen hier alleen mensen in dienst van de gestichten wonen. Ga je met pensioen of wissel je van baan, dan moet je Veenhuizen onmiddellijk verlaten. Het gebied van ruim drieduizend hectare mag door niemand anders worden betreden en dat wordt met driehonderd ’verboden toegang’-bordjes aan iedereen duidelijk gemaakt.     (...) Dat maakt Koloniekak luchtig, verrassend en vermakelijk leesvoer dat smaakt naar méér. Marjolein te Winkel in Dagblad van het Noorden*** (...) De grote geschiedenis van de twintigste eeuw daalt in dit justitiedorp neer in een reeks kleine verhalen, die Mariët Meester op een sprekende, ja meesterlijke, wijze heeft verwerkt. Het is het soort boek geworden dat je uit hebt voordat je er erg in hebt.     (...) In haar dankwoord meldt ze dat alle gesprekken zijn gefilmd en compleet zijn uitgetypt, zodat er niks verloren gaat. Meester gaat daar, zo kondigt ze aan, in een volgend project mee aan de slag. Als Koloniekak daar een voorproefje van is, zijn de verwachtingen over dat vervolg hoog gespannen. Jos van der Lans voor Canon Sociaal Werk Nederland **** Koloniekak geeft een interessant beeld van het leven in het bijzondere dorp Veenhuizen (...) en is met veel liefde en respect voor de mensen opgeschreven. De schrijfster verdient bewondering voor haar poging om het gevangenisdorp, en vooral de mensen die er leefden, in beeld te brengen. Ze blijkt ook in staat om een aantal verhalen op een zeer spannende wijze te vertellen door de ervaringen van enkele gesprekspartners verrassend te laten samenkomen. Een aanrader om het boek te lezen en om Veenhuizen nog eens te bezoeken. Voorin het boek staat een overzichtelijke plattegrond van het dorp en een overzicht in jaartallen van de geschiedenis van Veenhuizen. Jan Hendriks in de Hoogeveensche Courant (...) zo heerlijk geschreven dat ik er geen genoeg van kon krijgen en het in één ruk heb uitgelezen. Ik ben nu met de tweede keer bezig, (...) alsjeblieft Mariët Meester nog zo'n boek. Loger op bol.com ***** Een van de leukste boeken over Veenhuizen van de afgelopen tijd. Wat een geweldig boek. Minder kan ik er niet van zeggen. Ik lees het met veel plezier en kan het bijna niet meer wegleggen. (...) een grote diversiteit aan beschrijvingen van het leven in de kolonie Veenhuizen in de laatste eeuw. Allerlei mensen komen juist weer van een andere kant voorbij, de drie van Breda waren eerst politieke gevangenen in Veenhuizen. De woelige jaren zestig en zeventig bracht ook een stroom aan -gogen in Veenhuizen op gang. De gevangenisopstand en hoe die neergeslagen werd, wordt op beeldende wijze en van binnenuit beschreven. Maar ook voor persoonlijk leed en liefde heeft Mariët Meester oog. Zonder de precieze namen te noemen lees je over liefdes die in zo'n kleine gemeenschap ontstaan, maar ook over verschrikkelijke gebeurtenissen, zoals een verdronken kindje schrijft Mariët Meester met respect en veel gevoel voor het tijdsbeeld en het persoonlijke drama. Webzigt op bol.com *****